Creatief Boekhouden

Biologie is het mooiste vakgebied; de studie van het leven, wat kan er nu nog mooier, spannender en interessanter zijn? Maar binnen de biologie zijn er heel spannende en minder spannende deelgebieden. De taxonomie wordt gezien als een minder spannend vakgebied. Taxonomen beschrijven nieuw-ontdekte organismen, geven zee en naam en onderzoeken hoe al die organismen aan elkaar gerelateerd zijn. Het zijn de boekhouders en archivarissen van de biologie.

De taxonomen staan voor een grote klus, er zijn nu ongeveer anderhalf miljoen organismen beschreven en er wachten er nog minstens 10 miljoen op een beschrijving. En elk moet een unieke naam hebben/krijgen. Een enorme taak, die het uiterste vergt van originaliteit  en inspiratie. Want met Jan Pieter, Marie Claire, Henk Hoeksteen & Ingrid Hoeksteen-Van de Samenleving kom je er niet.

Linnaeus, de grondlegger van de taxonomie, was geobsedeerd door sex en gaf een ietwat dubieus en zeker scrabeus voorbeeld: Labia minor (de oorwurm), Clitoria (een geslacht erwtjes) en Phallus impudicus (de stinkzwam). Een voorbeeld dat regelmatig gevolgd werd en wordt. Wat te denken van het visje Trypauchen vagina (Bloch & Schneider, 1801), het hagedissengeslacht Eroticoscincus (Wells & Wellington, 1984) en Drewes’ stinkzwam, Phallus drewesii (Desjardin 2009). Overigens was meneer Drewes erg blij met deze eer en liet enthousiast weten dat het om één van de kleinste soorten uit het geslacht ging, dat bovendien zelden rechtop staat…

Meneer Drewes is niet de enige die deze (soms dubieuze) eer te beurt viel. De heren Bush, Cheney en Rumsfeld hebben allemaal een slijmschimmelkevertje naar zich vernoemd gekregen (Agathidium bushi, A. cheneyi and A. rumsfeldi) en Hitler heeft een blind grottenkevertje,  Anophthalmus hitleri,  naar zich vernoemd gekregen. Dat kevertje staat overigens op uitsterven om dat Neo-nazi’s ze verzamelen voor hun Hitler-memorabilia. Kruschev is ook ‘vereerd’ met een worm, Khruschevia ridicula,

Het kan ook positiever. Zo is er een blauwtje, (Nabokovia ada, vlinderfamilie Lycaenidae) naar Vladimir Nabokov en één van zijn karakters vernoemd. Nabokov was een expert van deze vlindergroep en er zijn dan ook heel wat blauwtjes vernoemd naar karakters uit zijn boeken: Pseudolucia charlotte, P. hazeorum, P. clarea,  P. humbert, Madeleinea lolita, M. nodo, M. odon M. cobaltana M. ardisensis en Itylos pnin, om er maar eens een paar te noemen. .

Ook popartiesten mogen zich in de warme belangstelling van taxonomen verheugen. Zo zijn The Ramones (Mackenziurus johnnyi, M. joeyi, M. deedeei, M. ceejayi), Simon & Garfunkel (Avalanchurus simoni and A. garfunkeli), The Beatles (A. lennoni, A. starri, Struszia mccartney), The Rolling Stones ( Aegrotocatellus jaggeri , Perirehaedulus richardsi) en The Sex Pistols (Arcticalymene viciousi, A. rotteni, A. jonesi, A. cooki, A. matlocki) allen naamgevers van trilobieten. En mijn vraag aan U is nu naar wie de gentiaan Macrocarpaea dies-viridis en de mug Dicrotendipis thanatogratus vernoemd zijn?

Taxonomen geven ook wel eens lucht aan hun gevoelens bij het noemen van organismen. Zo zijn de soorten in het genus Damnxanthodium verdomd moeilijk uit elkaar te houden. Ook de kiezelalgen Navicula difficillimoides en N. difficillima zijn niet eenvoudig van elkaar te onderscheiden en het vrijwel onontwarbare plantensoortencomplex Hebe heeft taxonomen het geslacht Hebejeebie gegeven. Aan de andere kant is de taxonomie van bepaalde vliegen niet zo heel moeilijk, getuige de namen Pieza kake en Pieza pi (in hetzelfde genus als Pieza deresistans en Pieza  rhea). Ook de wesp Hakuna matata is vermoedelijk probleemloos op naam te brengen.

Sommige geslachten zijn heel soortenrijk, zoals bijvoorbeeld de loopkevers uit het geslacht Agra, dat bestaat uit o.a. Agra dable, Agra vation, Agra phobia, Agra cadabra, Agra eponine, Agra yeti, Agra ichabod, Agra calamitas, Agra katewinsletae, Agra schwarzeneggeri en Agra liv. Kevers zijn zowiezo soortenrijk, zo ook het schimmelkever-geslacht Gelea, dat bestaat uit o.a. Gelea bean, Gelea donut, Gelea rol en Gelea belea. En de laatst beschreven soort uit het buitengewoon soortenrijke meikevergeslacht Cyclocephala is Cyclocephala notanotherwon. Oh, en Erythroneura ix was de negende Erythroneura-soort beschreven door meneer Myers.

Soms worden families of geslachten bij een nieuwe evaluatie opgeslitst in nieuwe geslachten, zoals bijvoorbeeld het spinnengeslacht Nops, dat is opgedeeld in drie nieuwe geslachten: Notnops, Tisntnops en Taintnops. Het weekdierengeslacht Myadora heeft nu een ondergeslacht, hunkydora. De slakken uit het geslacht Ittibittium zijn over het algemeen kleiner dan de slakken uit het geslacht Bittium, maar dat begreep u natuurlijk al.

Het is niet altijd koek en ei, sommige organismen staan al op de rand van uitsterven als ze beschreven worden. Hetgeen dan weer een bron van inspiratie is voor de taxonomen. De soorten Vini vidivici (een papegaai) en Cyprinodon inmemoriam (een tandkarpertje) zijn recent uitgestorven terwijl de Hawaii-vink Drepanus funerea veertien jaar na zijn ontdekking werd uitgeroeid, zoals de ontdekker reeds vreesde. Ook voor de toekomst van de dit jaar beschreven minikameleons Brookesia desperata en B. Tristis wordt gevreesd.

Tot slot de slak Piseinotecus divae Er. Marcus, 1955. Deze slakkenaam herdenkt het feit dat Marcus in het holst van de nacht per ongeluk op het hondje Teco van meneer Diva trapte. Vergezocht, maar nog altijd beter dan Alaptus ah en Alaptus oh…